Đây là vấn đề được tập trung trao đổi, thảo luận tại Hội thảo “Vai trò của hoạt động môi giới trong quản lý và phát triển thị trường BĐS tại Việt Nam”, do Hội Môi giới BĐS Việt Nam (VARS) phối hợp với Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị (Bộ Xây dựng) tổ chức ngày 27/6.
90% môi giới BĐS hoạt động mà không có chứng chỉ hành nghề
Ông Nguyễn Đức Lập - Ủy viên thường vụ VARS, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Đào tạo BĐS cho biết, theo thống kê của VARS, tại Việt Nam hiện có khoảng 300.000 người hoạt động trong lĩnh vực môi giới BĐS, làm việc trong các công ty môi giới, sàn giao dịch hoặc hoạt động độc lập, nhưng chỉ có khoảng 30.000 người có chứng chỉ nghề, chiếm khoảng 10% - một tỷ lệ rất thấp.
Đội ngũ môi giới chủ yếu tập trung ở hai trung tâm lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Riêng đội ngũ môi giới ở Hà Nội chỉ có khoảng 50% là nhà môi giới chuyên nghiệp, hoạt động thường xuyên tại các sàn giao dịch. Phần còn lại hầu hết là nghiệp dư, trong đó có những người “tay ngang” chuyển nghề, khi thị trường BĐS tăng nóng, không được đào tạo, không được kiểm soát và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho bên mua và bên bán.
Trong khi đó, Luật Kinh doanh BĐS 2014 đã quy định cụ thể về điều kiện hành nghề môi giới BĐS kèm theo những chế tài. Cụ thể, Điều 58 Nghị định 139/2017/NĐ-CP quy định, phạt tiền từ 10-15 triệu đồng đối với một trong các hành vi: kinh doanh dịch vụ môi giới BĐS độc lập mà không có chứng chỉ hành nghề hoặc chứng chỉ hành nghề hết thời hạn sử dụng theo quy định. Phạt tiền từ 30-40 triệu đồng đối với một trong các hành vi: kinh doanh môi giới BĐS mà không thành lập doanh nghiệp theo quy định, không đủ số người có chứng chỉ hành nghề môi giới BĐS theo quy định hoặc chứng chỉ hành nghề hết thời hạn sử dụng.
“Phần lớn lực lượng môi giới hiện nay thiếu kiến thức căn bản để hành nghề. Đặc biệt là kiến thức pháp luật có liên quan đến lĩnh vực BĐS. Môi giới phần lớn hoạt động không khác gì người “dẫn mối”, không ít môi giới bắt tay với nhà đầu cơ tạo nên những cơn sốt đất ở khắp các địa phương, gây náo loạn thị trường, đồn thổi giá để trục lợi… Họ là tác nhân chính khiến giá nhà đất bị đẩy lên cao vượt quá khả năng chi trả của người dân. Không ít khách hàng là nạn nhân bị “cò đất” lừa đảo, mất trắng tài sản tích cóp cả một đời người. Hệ lụy để lại cho xã hội là vô cùng lớn…” – ông Lập chia sẻ.
Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Văn Tuấn
Đồng quan điểm trên, ông Lưu Đức Minh – Phó Giám đốc Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị cũng cho rằng, hoạt động môi giới BĐS hiện nay vẫn còn nhiều tồn tại và rất khó quản lý. “Trên thị trường chưa có thời điểm nào, lượng “cò đất” bùng nổ về số lượng và hoạt động sôi nổi như mấy năm gần đây. Chỉ cần một “status” trên trang facebook cá nhân, nhất là trong những hội nhóm mua bán nhà đất khi có nhu cầu mua, bán, thuê, cho thuê nhà đất, hàng trăm bình luận lập tức thi nhau “nhảy vào” mời chào, môi giới. Nghiêm trọng hơn, hoạt động thiếu kiến thức và am hiểu quy định của pháp luật khiến không ít nhà môi giới BĐS trở thành “con bài” cho các sàn giao dịch BĐS ảo, lừa đảo lợi dụng” – ông Minh cho biết.
Cần chấn chỉnh hoạt động môi giới BĐS
Ông Lưu Đức Minh cho rằng, Luật Kinh doanh BĐS 2014 và Thông tư số 11/2015/TT-BXD yêu cầu người môi giới khi tham gia môi giới BĐS phải có chứng chỉ hành nghề. Mặc dù vậy vẫn còn nhiều bất cập, như quy định cá nhân không bắt buộc phải có giấy chứng nhận hoàn thành khóa học thì mới được dự thi lấy chứng chỉ. Điều này đã tạo ra xu hướng các cá nhân không thực sự mong muốn học tập, tìm hiểu, nghiên cứu về môi giới BĐS, mà có khi chỉ nhằm đối phó với kỳ thi sát hạch. Theo kết quả khảo sát của Bộ Xây dựng, có đến hơn 80% nhân viên môi giới trả lời không tham gia một khóa đào tạo nào về nghề…
Hay chế tài xử lý vi phạm đối với hành vi hành nghề môi giới khi chưa được cấp chứng chỉ hành nghề chưa đủ sức răn đe… Ngoài ra là tình trạng tuy có rất nhiều các đơn vị đào tạo kiến thức hành nghề môi giới BĐS, quản lý sàn, nhưng chất lượng đào tạo chưa cao. Chưa kể nội dung đào tạo không gắn với thực tiễn hoặc không đảm bảo chất lượng, đặc biệt là công tác tổ chức sát hạch chưa được coi trọng, còn nhiều kẽ hở…
“So sánh quy định về nghề môi giới BĐS ở Việt Nam với các nước trên thế giới, có thể thấy các quy định về trình độ, nghiệp vụ và chế tài đối với nghề môi giới ở Việt Nam vẫn còn rất hạn chế. Lấy ví dụ tại Mỹ, các nhà môi giới phải qua khóa đào tạo 180 giờ sau đó thi lấy chứng chỉ làm việc tại các văn phòng giao dịch từ 2 năm trở lên rồi mới được dự thi lấy chứng chỉ hành nghề môi giới. Đồng thời, có những quy định rất chặt chẽ, nghiêm ngặt về xử lý sai phạm, người làm nghề môi giới khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật hay có hành vi sai trái có thể bị kiện ra tòa án để xử lý” – ông Minh chia sẻ.
Trước thực trạng trên, theo các chuyên gia, để hướng đến một thị trường dịch vụ môi giới BĐS chuyên nghiệp, góp phần thúc đẩy sự phát triển lành mạnh, bền vững của thị trường BĐS Việt Nam cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp.
Đưa ra các đề xuất cụ thể, ông Nguyễn Đức Lập cho rằng, trước hết, cần chấn chỉnh lại công tác đào tạo, sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề môi giới. Theo đó, cần điều chỉnh lại bộ khung chương trình đào tạo cho phù hợp với thực tế hiện nay, nhất là, cần quy định bắt buộc phải hoàn thành chương trình đào tạo của đơn vị được cấp phép mới được dự thi sát hạch lấy chứng chỉ, cũng như quy định bổ sung cập nhật kiến thức hàng năm để hành nghề…
Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra việc hành nghề môi giới BĐS. Hiện nay, công tác thanh kiểm tra hoạt động môi giới, đặc biệt là môi giới tự do đang bị bỏ ngỏ. Đây là nguyên nhân chính khiến thị trường môi giới BĐS đầy méo mó và nhiều tiêu cực.
Cùng với đó, chế tài xử lý vi phạm đối với hành vi hành nghề môi giới khi chưa được cấp chứng chỉ hành nghề hiện chưa đủ sức cần răn đe, do đó cần phải có những chế tài mạnh hơn. Ngoài ra, giá trị pháp lý của chứng chỉ môi giới cần rút ngắn thời hạn để yêu cầu các nhà môi giới BĐS cần phải liên tục tìm hiểu và học hỏi sâu hơn về nghề của mình…./.
